ایران نخستین تولیدکننده آهن اسفنجی جهان بر مبنای گاز است.
کشور ما به دلیل وجود گاز فراوان، برق ارزان، نیروی انسانی ماهر و داشتن ذخایر مناسب سنگ‌آهن به درستی به سمت تولید آهن اسفنجی به روش کوره قوس(نه کوره بلند) حرکت کرده است؛ تولید این روش سال‌های سال با فناوری میدرکس که یک فناوری آمریکایی به‌شمار می‌رود، انجام گرفته است. این درحالی است که با راه‌اندازی واحدهای فولادسازی طی سه سال گذشته با فناوری «پرد»، گام بلندی در راستای خودکفایی در این صنعت برداشته شده است.
شرکت MME و ثبت جهانی فناوری پرد
شرکت MME در سال 1996 در آلمان به ثبت رسید. البته صاحبان این شرکت ایرانی زیرنظر سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) مشغول به کار هستند. اگرچه این شرکت زیرمجموعه سازمان ایمیدرو به شمار می‌رود، اما از نظر مالی بودجه‌ای از این سازمان دولتی دریافت نمی‌کند و به صورت کاملا خصوصی اداره می‌شود و با پروژه‌های خود تامین مالی می‌شود.
این شرکت از همان روزهای نخست تاسیس خود بر این مبنا حرکت کرده که خلأ فناوری در صنعت فولاد کشور را برطرف کند، از این‌رو به سمت فعالیت‌های فناوری پیش رفته و هیچگاه اقدام اجرایی انجام نداده است. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در این شرکت به ثبت جهانی رسیده، فناوری «پِرِد» است.
فناوری پرد روشی بهینه‌سازی شده برای تولید آهن‌اسفنجی است که در سال 2006 میلادی ثبت جهانی شده است. این فناوری با عنوان PERED) Persian Reduction)، در آلمان و تحت لیسانس شرکت ایرانی MME به ثبت رسیده است. بهره‌گیری از این روش جدید برای تولید آهن‌اسفنجی نسبت به روش‌های سابق مزیت‌هایی را به‌دنبال دارد.
بهینه‌سازی فرآیند تولید به روش فناوری بومی‌پرد، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کسب شده در صنعت فولاد به‌شمار می‌رود که با تکیه بر اصول علمی و تجربه‌های متخصصان ایرانی طی بیش از دو دهه روش تولید آهن‌اسفنجی در ایران به دست آمده است.
به گفته کارشناسان این حوزه، فناوری «پرد» شاهکاری در صنعت فولاد به‌شمار می‌رود که از هشت طرح فولادسازی در کشور، در 4 طرح شامل فولاد شادگان، فولاد میانه، فولاد نی‌ریز و فولاد بافت اجرایی و راه‌اندازی شده که به نتایج قابل قبولی رسیده است.
حسین عزیز طائمه، سرپرست شعبه تهران شرکت MME در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به تشریح دستاوردهای فناوری بومی‌شده «پرد» پرداخت.
طائمه درباره چگونگی شکل‌گیری فناوری «پرد» در ایران عنوان کرد: بیشتر پلنت‌های احیای مستقیم که آهن‌اسفنجی تولید می‌کنند، در کشور با فناوری میدرکس که مختص آمریکایی‌ها است، طی دهه‌های گذشته راه‌اندازی شده‌اند. طی این دهه‌ها همواره واحدهای احیای مستقیم بازخوردهای خود را از این فناوری‌ها به صاحب این شرکت داده‌اند و صاحبان آن نیز براساس داده‌های ما دانش فنی خود را ارتقا داده‌اند، بدون اینکه این دانش را در اختیار ما قرار دهند. فناوری میدرکس طی سالیان سال در ایران بهبود و تثبیت شده است. این در حالی است که طی این سال‌ها صاحبان این فناوری هیچگاه به ما حتی یک نقشه ساده از این فناوری را نداده‌اند. در حقیقت فولادسازی ایران برای آنها به نوعی تبدیل به آزمایشگاه شده و سبب تکمیل فناوری میدرکس آمریکا شده بود. این در حالی بود که آنها تنها از ما بازخورد دریافت می‌کردند و به ما بازخوردی نمی‌دادند. میدرکس، حق لیسانس بالایی از هر کارخانه دریافت می‌کردند و تنها نقشه‌ای که به ما دادند همان نقشه اولیه برای راه‌اندازی فولاد مبارکه بوده است.
وی با اشاره به این موضوع که صاحبان فناوری میدرکس تحت لیسانس فناوری خود مبالغ زیادی از سرمایه‌گذار دریافت کردند، گفت: فناوری که تحت لیسانس میدرکس در واحدهای ایران به‌کار گرفته شده است طی این سال‌ها دو حق لیسانس از ایرانی‌ها دریافت کرده‌اند؛ یکی حق لیسانس ساخت و دیگری حق لیسانس بهره‌برداری. فناوری میدرکس برای ساخت هر واحد 800 هزار تنی، یک میلیون و 600 هزار دلار دریافت می‌کرد.
البته این موضوع که حق اختراع خود را از ما می‌گرفتند، جای بحثی ندارد، اما تحت همین لیسانس باید خدماتی به ما ارائه می‌کردند که این کار را نکرده و با بازخورد اطلاعات از پلنت‌هایی ما، بسیار رایگان توانستند که دانش خود را تکمیل کنند.
مزیت‌های فناوری پرد
سرپرست شعبه تهران شرکت MME درباره مزیت‌های فناوری «پرد» نسبت به فناوری‌های مشابه خود عنوان کرد: اگر چه طی دو سال طراحی فناوری پرد شکل گرفت اما از پشتوانه 20 ساله برخورد است؛ فناوری پرد در حقیقت بر مبنای اطلاعات فولادسازی دو دهه در ایران و سوار بر دوش این اطلاعات شکل گرفته است. به علاوه اینکه این فناوری ایرادهای قبلی را رفع کرده و نسبت به سایر فناوری‌های دیگر دارای مزیت‌هایی است.
طائمه ادامه داد: نخستین مزیت این موضوع است که سرمایه اولیه‌ای که برای راه‌اندازی یک پلنت موردنیاز است، در فناوری پرد حدود 10درصد نسبت به فناوری‌های دیگر پایین‌تر است. از همین رو با توجه به هزینه‌های پایین در مناقصه طرح‌های هشت‌گانه فولاد، این شرکت برنده مناقصه شد و پایین بودن سرمایه اولیه برای سرمایه‌گذاری بسیار جذاب است.
وی با اشاره به سایر مزیت‌های این فناوری ایرانی در صنعت فولادسازی عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین مزیت‌های فناوری پرد، کاهش مصارف انرژی از جمله آب، برق و گاز است که بین 10 تا 20 درصد نسبت به سایر فناوری‌ها کاهش یافته است. از آنجا که نقش آب و مصرف آن در صنایع برای کشور ما که دچار مشکل کم‌آبی هستیم، پررنگ است، یکی از اهداف ما در فناوری پرد در راستای کاهش مصرف آب بوده است از این رو توانسته‌ایم بین 30 تا 40 درصد مصرف آب را کاهش دهیم.
طائمه درباره کیفیت محصولات چهار واحد راه‌اندازی شده، عنوان کرد: از نظر کیفی نیز تولید واحدهایی که با فناوری پرد راه‌اندازی شده‌اند، مرغوب‌تر از سایر فناوری‌های مشابه است. ضمن اینکه تمام واحدهایی که با فناوری پرد در ایران راه‌اندازی شده‌اند ظرفیت 800 هزار تن در سال را دارند، البته این فناوری تا ظرفیت یک میلیون و 200 هزار تن نیز قابلیت ارتقا دارد.
طائمه تاکید کرد: از سوی دیگر زمانی که یک پیمانکار یا یک واحد با تکنولوگ ایرانی قرارداد می‌بندد و کار می‌کند، تعاملات بعدی با آنها به صورت حضوری و بسیار راحت و آسان خواهد بود و اگر مشکلی وجود داشته باشد می‌توان به صورت حضوری، راحت به نتیجه رسید و این یک مزیت بزرگی به‌شمار می‌رود. وقتی یک فناوری خوب ایرانی وجود دارد، باید از آن استقبال کرد و تنها به صرف خارجی بودن جذب فناوری خارجی‌ها نشویم.
تفاوت فناوری «پرد» با سایر فناوری‌های دیگر
برخی مدعی هستند که فناوری پرد با اندک تغییرات در حقیقت همان فناوری میدرکس است. طائمه در برابر این ادعای مطرح‌شده، عنوان کرد: فناوری پرد از سوی شرکت MME در آلمان ثبت جهانی شده و اگر چنین ادعایی وجود داشت، حتما خود شرکت میدرکس مدعی چنین موضوعی می‌شد و این فناوری اجازه ثبت نمی‌گرفت. فناوری پرد 25 درصد از فناوری میدرکس متفاوت است و با کوره میدرکس در 42 آیتم متفاوت است که این اختلاف سبب ثبت جهانی آن شده و طی این 16 سال هیچ شرکتی ادعایی علیه آن نداشته است.
طائمه در ادامه تاکید کرد: موضوع آن است که منافع برخی به فناوری میدرکس گره خورده است و از این رو ترجیح می‌دهند از این فناوری استفاده کنند. برخی هم در داخل کشور مدعی بودند که این فناوری پرد به هیچ عنوان کار نخواهد کرد، در حالی که سه سال است این فناوری راه‌اندازی شده و به خوبی کار می‌کند.
سرپرست شعبه تهران شرکت MME در پاسخ به این پرسش که فناوری پرد بر مبنای کدام مسائل بومی‌در ایران شکل گرفته است؟ گفت: طراحی فناوری پرد برحسب گندله ایران طراحی شده است، از آنجایی که گندله ایران چندان مرغوب نیست و حالت سفتی بالایی ندارد و به راحتی پودر و خاک می‌شود، نیازمند احیایی است که براساس ویژگی‌های آن انجام بگیرد که فناوری پرد این ویژگی‌ها را در نظر گرفته است. گندله ایران سبب خاموش شدن پلنت می‌شود و نیاز است که دوباره در مدار قرار گیرد. یکی از مزیت‌های پرد این است که پس از خاموش شدن پلنت به سرعت دوباره در مدار قرار می‌گیرد. علاوه بر این با توجه به شرایط ایران پارامترهای بسیاری را اصلاح کردیم.
درخواست‌های خارجی برای پرد
طائمه با بیان اینکه تنها شرکت ایرانی هستیم که فناوری صادر کرده ایم، تصریح کرد: برای چین یک پلنت 300 هزار تنی را به روش فناوری پرد طراحی کرده‌ایم که تمام تجهیزات آن در داخل ایران ساخته و به کشور چین صادر شده و پلنت آن نیز براساس هات‌بریکت و کوره داغ است. در پلنت چین کوره آن را نصب کرده‌ایم و آخر امسال نیز راه‌اندازی خواهد شد.
وی همچنین یادآور شد: موضوع قابل‌توجه استقبال خارجی‌ها از فناوری پرد است؛ بازدیدهایی از روسیه، عمان و کشورهای عربی از پلنت‌های راه‌اندازی شده به روش فناوری پرد داشته‌ایم که این طراحی برای آنها غیرقابل باور بوده است. برای عقد قرارداد با این کشورها در مرحله رسیدن به تعیین فاینانس به دلیل تحریم‌ها با مشکل برخورد می‌کنیم و همین موضوع سبب شده است که منجر به عقد قراردادی نشود.
وی در پایان با اشاره به پروژه‌های جدید شرکت MME عنوان کرد: برنامه اصلی ما برای آینده در زمینه مگامدول است؛ مهندسی مگامدول به روش پرد هم‌اکنون در حال انجام است و طراحی اولیه نیز انجام گرفته و در ماه‌های آینده خبر قابل اجرا بودن مگامدول‌ها را خواهیم داد. ظرفیت مگامدول‌ها تا دو میلیون تن قابل اجرا است و در این راستا نیز در مناقصه مگامدول فولاد کردستان شرکت کرده‌ایم. همچنین قصد داریم فولادسازی سفیددشت را به روش طراحی شده توسط شرکت MME راه‌اندازی کنیم. همچنین واحدهای بافت2 در حال فعال شدن و میانه 2 را نیز در احیای مستقیم به روش پرد در برنامه‌های خود داریم.
لازم به یادآوری است که در شرکت MME آلمان 15 نفر و در شعبه ایران 30 نفر مشغول به کار هستند.